ATATÜRK ORTAOKULU
GÜNEŞ SİSTEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Güneş’in çapı yaklaşık
9 yerküre çapına eşittir, hacmi 1.3 milyon yer hacmi, kütlesi 323.440 yer
kütlesi ve ortalama yoğunluğu 2.410 kg/m3 tür. Güneşi oluşturan atomlar
tamamen plazma dır.
Gezegenler güneş
etrafında basıklığı az eliptik yörüngeler üzerinde, Venüs hariç, güneş ile
aynı yönde dönmektedir.
İki gezegen hariç tüm
gezegenlerin dönme yörüngeleri hemen hemen aynı düzlemdedir. Merkür e
Plüton’un yörünge düzlemleri hemen hemen aynı düzlemdedir. Merkür ve
Plüton’un yörünge düzlemleri sırasıyla 70o ve 170o lik açı yaparlar.
Bütün gezegenler ve
uyduları yörüngelerinde güneş ile aynı, saatin tersi yönde dönerler.
Uranüs ve Venüs hariç
tüm gezegen ve Güneş kendi eksenleri etrafında (kuzey kutbuna kıyasla)
saatin tersi yönde dönerler.
Güneş’in kütlesi tüm
sistemin yaklaşık %69’unu oluşturur. Bununla beraber güneşin açısal moment
enerjisi yaklaşık %1’dir.
Gezegenlerin güneşten
olan uzaklıkları TITUS-BODE kuralı ile belirlenir.
Güneş etrafındaki
gezegenler iç ve dış gezegenler olarak ayrılırlar. Asteroitlerin içindeki gezegenlerin
yoğunlukları ortalama 300 – 500 kg/m3’tür. Dış gezegenlerin ise çoğu donmuş,
katılaşmış gaz özelliklerini taşır. İç gezegenlerin kendi eksenleri
etrafında dönme hızları daha yüksektir.
Yerküre üzerine düşen
göktaşlarının ve aydan getirilen kayaçların yapılan analizi, iç grupta bulunan
gezegenlerin %9’un Ne, Ni,Mg, ve O’den oluştuğunu göstermektedir. Bu kayaçların
radyoaktif yöntemler ile saptanan yaşları en fazla 4.6 milyar yıl
çıkmıştır.
Yer’in dönme ekseni,
yörünge düzlemine 43.50 eğilmiştir.
Kaynak :
jeofizikmuhendisleri.com
Ömer 6/A
GEZEGENLER
Merkür:
Güneş’e
en yakın ve güneş sistemindeki en küçük gezegendir uydusu ve halkası yoktur
Güneş’e çok yakın olmasından ve kendi etrafında çok yavaş dönmesinden dolayı gecesi
ve gündüzü arasında sıcaklık farkı çok fazladır. Kütlesi Dünya’nın kütlesinin
yaklaşık yirmide biri kadardır. Atmosferi yoktur. Güneş etrafındaki bit tam
turunu 88 günde tamamlar.
Venüs:
Güneş’e
en yakın ikinci gezegendir. Büyüklük bakımından altıncı sırada yer alır. Uydusu
ve halkası yoktur. Güneş ve Ay’dan sonra gözlemlenebilen en parlak gök
cismidir. Halk arasında çoban yıldızı olarak da bilinir. Kalın atmosfer
tabakasıyla kaplıdır. Dünya’ya en yakın gezegen olmasına rağmen kalın atmosfer
tabakası yüzünden Dünya’dan gözlenememektedir. Yüzeyindeki karbon gazları
nedeniyle yüzeyi oldukça sıcaktır. Saat yönünde dönen tek gezegendir.
Dünya:
Güneş’e
yakın üçüncü gezegendir. Büyüklük bakımından beşinci sırada yer almaktadır.
Üzerinde yaşam olan tek doğal gök cismidir. Dünya’nın tek doğal uydusu, Ay’dır.
Yüzeyinin yaklaşık %70’i sularla %30’u karalarla kaplıdır. Çevresini sarmalayan
bir atmosfer vardır.
Mars:
Güneş
sistemindeki gezegenler içinde; Güneş’e yakınlıkta dördüncü sırada, büyüklük
bakımından yedinci sırada yer alır. Dünya ile Jüpiter arasında yer alan Mars’ın
yüzeyi kırmızımsı bir görünüşe sahiptir. Bu nedenle ‘’KIZIL GEZEGEN’’ olarakda
bilinir. 2 doğal uydusu vardır. Mars’ın kütlesi, Dünya’nın kütlesinin onda biri
kadardır. Gezegenin çevresinde, Dünya atmosferine benzeyen fakat daha seyrek
olan bir atmosfer vardır. Yüzeyinde su yoktur ama kutuplarında su
bulunabileceği tahmin edilmektedir. Mars’ta yaşam olup olmadığı hala
araştırılıyor. Mars, Dünya’dan çıplak gözle görülebilmektedir.
Jüpiter:
Güneş
sistemindeki en büyük gezegendir. Güneş’e yakınlıkta beşinci sırada yer alır.
Bugüne kadar 79 doğal uydusu keşfedilmiştir. Jüpiter’in en büyük dört doğal
uydusunu, kendi yaptığı teleskopla 1610 yılında ilk gözlemleyen, Galileo
Galilei olmuştur. Jüpiter, çıplak gözle gözlemlenebilmektedir. En büyük uydusu
ganimettir.
Satürn:
Güneş
sisteminin Güneş’ten uzaklık sırasına göre altıncı gezegeni Satürn’dür. Büyüklük
açısından Jüpiter ‘den sonra ikinci
sırada gelir. Çıplak gözle izlenebilen beş gezegenden biridir. Kalın ve
karmaşık bir atmosfer tabakası ile çevrilidir. Halkaları oldukça dikkat
çekicidir. Yakın zamanlarda belirlenenlerle birlikte 82 uydusu vardır. En büyük
uydusu titandır.
Uranüs:
Güneş
sisteminde, Güneş’e uzaklıkta yedinci, büyüklük açısından üçüncü sırada yer
alır. 13 Mart 1781’de William Herschel gerçekleştirdiği bir dizi gözlem sonunda
gezegen olduğu anlaşılmıştır. Dönüşü yan yatmış bir varile benzetilebilir. 27
uydusu bulunan gezegenin yüzeyi çok soğuktur.
Neptün:
Neptün,
Güneş’e en uzak gezegendir Büyüklük açısından dördüncü sırada yer alır. Çok
uzakta bulunduğu için Dünya’dan çıplak gözle görülmez. Neptün, Uranüs’ün ikizi
olarak bilinir. Bugüne kadar 14 uydusu gözlemlenebilmiştir. Teleskopla
bakıldığında küçük, yeşilimsi, yuvarlak bir cisim olarak görünür. En büyük
uydusu Tritondur.
Kaynakça: Açıklamalar Ders Kitabı Zeynep K. 6 - B
Görseller: Google
GÜNEŞ VE AY TUTULMASI
Güneş tutulması: Ay'ın yörünge hareketi sırasında Dünya
ile Güneş arasına
girmesi ve dolayısıyla Ay'ın Güneş'i kısmen ya da tümüyle örtmesi sonucunda
gözlemlenen doğa olayıdır.
Ay tutulması: Ay, kendi yörüngesinde dolanırken, kimi
zaman Dünya'nın gölgesine girer. Buna Ay tutulması denir. Ay tutulması, dolunay
zamanında ve Ay'ın düğüm noktalarına yakın
olması durumunda meydana gelir. Ay'ın, Dünya'nın gölgesine girmesi ile Güneş'ten aldığı parlaklığı kaybetmesi
neticesinde görülür.
https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCne%C5%9F_tutulmas%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/Ay_tutulmas%C4%B1
URAS 6/A
GÜLSE 6/B
GÜNEŞ SİSTEMİ İLE İLGİLİ İLGİNÇ GERÇEKLER
1- Uzaydaki Yerimiz…
Güneş sistemi; yabancı gezegenleri,
gizemli ayları ve garip
olayları ile oldukça
ilginç bir yerdir. Örneğin Mars, Amerika kıtası büyüklüğünde gerçekten “büyük” bir kanyona
ev sahipliği yaparken bilim adamları Pluto’da buz saçan volkanlar
keşfetmiştir. Neptün’ün ötesinde bir
yerde gizlenen devasa, keşfedilmemiş bir gezegen bile olabilir. Güneş sistemi
etrafındaki
gezegenler, cüce
gezegenler, kuyruklu yıldızlar ve diğer inanılmaz nesneler
hakkında bazı gerçeklere değinelim.
2- Uranüs’ün Eğikliği…
Uranüs ilk bakışta özelliksiz bir mavi top gibi görünüyor, ancak dış güneş sisteminin
bu dev gezegeni daha yakından
incelendiğinde oldukça gariptir. Öncelikle gezegen bilim adamlarının tam olarak anlamadığı nedenlerle döner. En olası
açıklama, eski çağda bir ya da daha fazla çarpışma geçirmiş olmasıdır. Her
durumda, eğimi Uranüs’ü güneş sistemi
gezegenleri arasında eşsiz kılar.
Uranüs ayrıca, 1977’de gezegenin bir yıldızın önünden geçerken (Dünya’nın
perspektifinden) doğrulandığı zayıf halkalara da sahiptir. Yıldızın ışığı defalarca yanıp sönerken, gökbilimciler,
yıldız ışığını engelleyenin
bir gezegenden başka bir şey olmadığını fark
ettiler. Yakın geçmişte, gökbilimciler
Uranüs’ün güneşe en yakın yaklaşımından birkaç yıl sonra Uranüs atmosferi içinde fırtınalar gözlemlediler.
3- Jüpiter’in ayı Io’nun volkanik patlamaları…
Dünyamızın nispeten faal olmayan uydusu olduğu gibi Jüpiter’in uydularından biri olan Io’nun kaotik manzarası büyük bir
sürpriz olabilir. Jüpiter’in ayında yüzlerce volkan bulunur ve güneş sistemindeki
en aktif ay olarak kabul edilir. Io’nun
patlamaları, maruz kaldığı muazzam yer çekiminden kaynaklanır ve Jüpiter’in yerçekimi kuyusunda yer alır. Bilim adamları yine de
Io’nun iç kısmına nasıl sıcaklığın yayılmakta olduğunu anlamaya çalışıyorlar, ancak
volkanlar tek başına bilimsel
modeller kullanarak neler olduğunu tahmin etmeyi zorlaştırıyorlar.
4- Mars (bildiğimiz) en büyük yanardağa sahip…
Mars şimdi sessiz gibi görünse de, geçmişte bir şeylerin dev
volkanların oluşmasına ve patlamalarına neden olduğunu
biliyoruz. Güneş sisteminde şimdiye kadar
keşfedilen en büyük volkan olan “Olympus Mons” , Dünya’nın en yüksek dağı Everest ile
karşılaştırılırsa üç kat daha yüksektir. Dağın yüksekliği 26 bin 400 metredir. Olympus Dağı, görüntü olarak Dünya’da yer alan
dağlardan farklıdır. Örnek verecek
olunursa, bu dağın tepesi eğimli değil tamamen düzdür. Bu görüntü çok hafif eğimleri olan
ovayı anımsatmaktadır. Bir dağ denilince
akla gelen ilk şeylerden birisi olan dik yamaçlar, bu dağ için geçerli değildir. Bu dağın yamaçları dik değildir. Öyle ki, yamaçların eğimi 1 ile 3
derece arasında değişmektedir.
Mars’ta Volkanlar çok büyük boyutlara ulaşabilir, çünkü Yerçekimi Kızıl Gezegen üzerinde Dünya üzerinde olduğundan daha
zayıftır.
5- En Uzun Vadi Mars’ta…
Büyük Kanyon’un büyük olduğunu düşündüyseniz, bu Valles Marineris’e kıyasla fazla bir şey değildir. 4,000
km uzunluğundaki bu büyük Mars kanyonu sistemi, Arizona’daki Büyük Kanyon’dan on kat daha uzun, yedi kat daha geniş ve yedi kat
daha derindir. Valles Marineris, 1971 yılında Mariner 9 adlı uzay aracı
tarafından küresel haritalama görevi sırasında tespit edilmiştir.
6-Merkür’de Tektonik Hareketler…
Bilim insanları, uzun yıllar boyunca Güneş sisteminde
tektonik olarak etkin olan tek gezegenin Dünya olduğuna inanıyorlardı. Bu düşünce Merkür yüzeyinin
incelenmesinden sonra değişti; MESSENGER uzay aracı Merkür’de ilk yörünge görevini yaptı. Tüm gezegen yüksek
çözünürlükte haritalandırıp yüzeyindeki özelliklere incelendi. 2016’da
MESSENGER’ın verileri uçurum benzeri yeryüzü şekillerini
ortaya koydu.
Kaynak : www.space.com , https://www.nasa.gov/
7- Uzayda
"243 Ida" diye adlandırılan kendi uydusu olan bir asteroit vardır.
8- Bu Star Wars'taki
"Death Star" değil.
Bu Satürn'ün uydusu Minas ve Güneş
Sistemi'ndeki en ağır krater
izine sahip olan cisim.
Kaynak: 25 Crazy Facts About Our Solar System
BORA 6/A
Karşınızda
"Büyük Kırmızı Leke"
NASA'nın uzay aracı Juno,
Jüpiter'in "Büyük Kırmızı Lekesi"nin şu ana kadarki en ayrıntılı
fotoğraflarını gönderdi. Büyük Kırmızı Leke, Dünya'dan daha büyük.
Güneş Sistemi'nin en büyük
gezegeni Jüpiter'de bulunan NASA'nın Juno uzay aracı gezegenin "Büyük
Kırmızı Lekesi"nin en ayrıntılı görüntülerini gönderdi.
NASA araştırmacılarından
Scott Bolton,"Jüpiter'in bu karakteristik fırtınasının şu ana kadar
çekilmiş en iyi fotoğraflarına sahibiz" dedi.
ABD Uzay ve Havacılık
Dairesi NASA'nın verilerine göre, artık Jüpiter'in karakteristik bir özelliği
haline gelen ve büyük bir kırmızı leke olarak görülen fırtına 350 yıldan uzun
bir süredir gezegen yüzeyinde yer alıyor.
Saatte en az 600 kilometre
hıza ve 16 bin 350 kilometre çapa sahip olan fırtına, Juno'nun çektiği
görüntülerde de büyük kırmızı bir leke olarak görülüyor.
Bilim insanları, fırtınanın
bu kadar uzun süredir var olmasının nedeninin gezegenin gazdan oluşan yapısı
olduğunu düşünüyor.
Dünya'nın aksine Jüpiter'de
fırtınayı frenleyebilecek sert bir yüzey bulunmuyor. Ancak NASA'ya göre,
"Büyük Kırmızı Leke" giderek küçülüyor.
©Deutsche Welle Türkçe
ALPEREN6/B
GÜNEŞ SİSTEMİ HAKKINDA 17 İLGİNÇ BİLGİ
1. Güneş Sistemi'nin
galaksi yörüngesinde tam bir tur atması 240 milyon yıl sürmektedir.
2. Güneş
Sistemi'ndeki toplam kütlenin %99.86'sını Güneş oluşturmaktadır.
3. Dünya, Güneş
Sistemi'nde suyu katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç farklı halde bulunduran tek
gezegendir.
4. Dünya, Güneş
Sistemi'nde tam bir Güneş tutulmasının gözlemlenebileceği tek gezegendir.
5. Neptün, saatte
2,100 kilometreye ulaşabilen rüzgârlarıyla Güneş Sistemi'nin en şiddetli
rüzgârlarına ev sahipliği yapmaktadır.
6. Eğer tek bir atom,
Güneş Sistemi büyüklüğünde olsaydı, bir nötrino yalnızca golf topu büyüklüğünde
olurdu.
7. Sahip olduğu
büyüklük, oluştuğu maddeler ve yörüngesi itibariyle Dünya'ya en çok benzeyen
gezegen Venüs'tür.
8. Güneş Sistemi'nde
en soğuk atmosfere sahip olan gezegen, gözlemlenen en yüksek sıcaklığı -224 °C
ile Uranüs'tür.
9. İsveç, dünyanın en
büyük Güneş Sistemi modeline sahip ülkesidir. 1:20 milyon ölçeğine sahip olan
bu model, ülke boyunca 950 kilometrelik bir alan kaplamaktadır.
10. Bilim insanlarına
göre bugün Dünya'da bulunan suyun %50'sini, Güneş'in oluşumu sırasında ortaya
çıkan yıldız buzları oluşturmuştur.
11. Mars gezegeni, 22
kilometrelik uzunluğuyla Güneş Sistemi'nin en büyük dağı olan Olimpos Dağı'na
ev sahipliği yapmaktadır.
12. Güneş
Sistemi'ndeki en büyük kum fırtınaları Mars gezegeninde meydana gelmektedir.
Aylarca sürebilen bu fırtınalar, gezegenin tüm yüzeyini kaplayabilmektedir.
13. Uranüs, Güneş
Sistemi'nin 3. en büyük gezegenidir.
14. Güneş Sistemi'nde
en fazla volkan bulunduran gezegen, sahip olduğu 1600'ün üzerinde volkanik
oluşumla Venüs'tür.
15. Jupiter ve
Satürn, Güneş Sistemi'nin en büyük gezegenleridir ve bu ki gezegen temelde
hidrojen ve helyumdan oluşmuştur.
16. Güneş Sistemi'nin
diğer devlerinden olan Uranüs ve Neptün ise çoğunlukla buzdan meydana
gelmişlerdir.
17. Ve milyonlarca
yıldır bizlere ev sahipliği yapan Güneş Sistemi, henüz 4.54 milyar yaşında bir
çocuktur...
Kaynakça: onedio.com
Deniz K. 6-B
Güneş'in
'gezegen yiyen' ikiz kardeşi bulundu
Bilim adamları, Dünya'dan 300 ışık yılı
uzaklıkta Güneş'e çok benzeyen ve çevresindeki gezegenleri "yiyen"
bir yıldız keşfetti.
"Astronomy and Astrophysics"
dergisinde yayımlanan çalışma, Güneş'e "ikiz kardeşi kadar" benzeyen
ve 6 milyar yaşında olduğu sanılan HIP 68468 adlı yıldızın, çevresindeki
gezegenleri kendisine çekerek yuttuğunu ortaya koydu.
Yale Üniversitesinden Debra Ficher,
“Bilgisayar simülasyonları, günümüzden milyarlarca yıl sonra, Merkür’ün
gezegenler arası kütle çekim gücünün birikmesi sonucu Güneş tarafından
yutulacağını gösteriyor."
HIP 68468 yıldızının yörüngesindeki
gezegenleri yemesinin de bunun bir örneği olduğunu söyleyen Ficher,
"Keşif, gezegen sistemlerinin şekillenmesi hakkındaki anlayışımızı
derinleştiriyor.”
Şili'deki La Silla Rasathanesi'nde yer alan
3,6 metrelik teleskobu kullanan araştırmacılar, HIP 68468 yıldızının
yörüngesinde biri Neptün’den yüzde 50, diğeri ise Dünya’dan 3 kat daha büyük
iki gezegen tespit etti.
.
Haber kaynağı:Dünya
Bülteni/Haber Merkezi
MERT T.6/A
ATATÜRK